چگونه کودک خود را به مطالعه علاقمند کنیم؟

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در نهمین حضور خود در برنامه طلوع دانش به ارائه راهکارهایی عملی برای نهادینه سازی فرهنگ مطالعه در کودکان پرداخت.

به گزارش روابط عمومی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور،‌ علیرضا مختارپور در برنامه طلوع دانش به طرح راهکارهایی عملی برای ترغیب کودک به کتابخوانی و نهادینه‌ سازی فرهنگ مطالعه برای کودکان پرداخت. 20 نکته پیشنهادی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور را در ادامه می‌خوانید:

1. به دلیل الگوپذیری شخصیت کودک، والدین باید در معرض دید کودک کتاب بخوانند.
2. فضایی هرچند محدود، برای ایجاد کتابخانه‌ای کوچک در منزل پیش‌بینی شود، تا در ذهن کودک،‌ کتاب بخشی جدایی ناپذیر از زندگی او شود.
3. در شرایط مناسب نور و دما برای کودک قصه بخوانید.
4. قصه‌خوانی از روی کتاب انجام شود؛ بیان شفاهی و اتکای صرف به حافظه، مانعی در راه آموزش ارجاع و استناد به کودک است.
5. کودک را در پیش‌بینی ادامه ماجرای داستان مشارکت دهیم؛‌ اینکار به رشد و تقویت خلاقیت در کودک کمک می‌کند.
6. کودک را به تعریف داستان‌های خوانده شده در جمع‌های خانوادگی و دوستانه تشویق کنید.
7. برای کتابخانه کودک تشخص قائل شوید؛ برای کتابخانه‌اش مُهر درست کنید، کتاب‌ها را صحافی کنید و... .
8. از سلیقه کودک برای خرید کتاب استفاده کنید و فرزند خود را در فرآیند انتخاب کتاب برای کتابخانه‌اش سهیم کنید.
9. بُردن کودک به کتابفروشی،‌ کتابخانه، نمایشگاه کتاب و... در حافظه کودک خاطره خوشی به یادگار می‌گذارد.
10. زمان مناسبی را برای قصه‌گویی انتخاب کنید؛ بهترین زمان قصه‌گویی برای کودکان، در سنین پیش از دبستان، هنگام خواب است؛ همچنین،‌ در مناسبت‌های خانوادگی، ملی، مذهبی و... برایش داستان‌هایی با مضامین مرتبط بخوانید؛ در روز تولد، قصه تولدش را بگویید؛‌ در ایام محرم،‌ نوروز،‌ یلدا و سایر مناسبت‌ها، داستان‌هایی متناسب با سطح سواد، ‌فهم و احساس کودک، برای او تعریف کنید.
11. انتخاب لحن مناسب،‌ از نکات بسیار حائز اهمیت در قصه‌گویی است؛ چراکه "چون سروکار تو با کودک فتاد/ پس زبان کودکی باید گشاد"؛ استفاده از زبان کودکی به این معناست که لحن و صوت قصه‌گو کودکانه باشد، نه اینکه کلمات غلط تلفظ شود؛ چراکه استفاده از فرم نادرست کلمات،‌ در شیوه صحبت کردن کودک تأثیرگذار خواهد بود.
12. استفاده از شعر در قصه‌ها، خواندن کتاب‌های شعر و کاربرد لحنی آهنگین و موزون در قصه‌گویی، ‌تأثیر مثبتی بر ذهن کودک می‌گذارد.
13. برای پاسخ به س‍ؤالات کودک، در حین قصه‌گویی، بی‌حوصله نباشیم و به پرسش‌ها،‌ پاسخ دهیم.
14. از کتاب به عنوان جایزه و هدیه استفاده کنیم؛ در صورت تمایل به خرید هدایای مادی،‌ کتاب را هم ضمیمه آن کنیم.
15. از کودک بخواهیم درباره قصه‌ای که شنیده، تصاویری نقاشی کند.
16. پس از خواندن یک قصه، با مشارکت اعضای خانواده، دوستان، وسایل منزل و... قصه را بازسازی کنیم و هر فرد،‌ به ایفای نقش یکی از شخصیت‌های داستان بپردازد؛ اینکار به تقویت حافظه کودک کمک می‌کند.
17. از کودک بخواهیم یکی از شخصیت‌های داستان را انتخاب کند،‌ ما نیز شخصیت مقابل او شده و بازی کنیم.
18. برای پاسخ به سؤالات کودک،‌ حتی اگر جواب را می‌دانیم به سراغ کتاب برویم، تا به او نشان دهیم که به منظور یافتن پاسخی مناسب برای یک پرسش باید به کتاب مراجعه کرد.
19. کتاب‌های کودک را برایش نگهداریم؛ حتی اگر کودک تمایلی ندارد،‌ کتاب‌ها را در جعبه‌ای برایش نگاهداریم، چند دهه بعد این کتاب‌ها تداعی‌گر بهترین خاطرات او خواهد بود.
20. با کتاب‌ها برای کودک خاطره بسازیم؛‌ اولین باری که کتابی را برای کودک می‌خوانیم گوشه‌ای از آن یادداشت کنیم که فرضاً "این کتاب برای اولین بار شب 10 دی 1394 برای فرزندم که 2 ساله بود، خوانده شد"؛ از کودک بخواهیم خط و یا نقشی ترسیم کند و مقابل آن یادداشت کنیم "خط کودک من شبی که این قصه را گوش داد"؛ علاوه بر این، رواج استفاده از ابزار تصویربرداری، کار را آسان کرده،‌ می‌توانیم از کودک با کتابش عکسی بگیریم و تاریخ مطالعه را یادداشت کنیم.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با تأکید بر اینکه موارد مطرح شده تنها قالب و ملزومات ظاهری را دربر می‌گیرد، صحبت در خصوص محتوا، کتاب مناسب نسبت به سن،‌ جنس و سطح سواد و نیز چگونگی انتخاب آن را به جلسات آتی این برنامه موکول کرد.

در ادامه مختارپور با معرفی کتاب «دختر پرتقال» نوشته یوستین گردر، درباره نویسنده این اثر گفت: یوستین گردر متولد 1952، نویسنده‌ای نروژی و معلم فلسفه است. در آثار این نویسنده، ‌افکار فلسفی به زبانی ساده و روان آمده است. «زندگی کوتاه است»، «مایا» و «دنیای سوفی» که به بیش از 50 زبان دنیا ترجمه شده است، از جمله آثار مشهور وی می‌باشد. در حال حاضر سه ترجمه از این کتاب در بازار نشر موجود است؛‌ ترجمه مهرداد بازیاری از سوی انتشارات هرمس؛ ترجمه مهوش خرمی‌پور از سوی انتشارات کتابسرای تندیس؛ و ترجمه امید اقتداری از سوی انتشارات تهران.

وی افزود: «دختر پرتقال»، رمانی 160 صفحه‌ای است، که در سال 2003 منتشر شد. این کتاب روایت گر ‌داستان گئورگیوس، پسر پانزده ساله ایست که پدرش را از دست داده و 11 سال پس از مرگ پدر،‌ دفترچه یادداشت او را پیدا می‌کند. پدر که در این دست نوشته‌ها گئورگیوس را مورد خطاب قرار داده است، از خاطره آشنایی با دختر پرتقال (دختری که در دستانش پاکتی از پرتقال بود) برایش می‌گوید؛ در خلال این داستان مسائلی همچون مفهوم زندگی، سرمنشأ انسان و آغاز و انجام زندگی بشر، با نثری شیرین و لطیف،‌ به دور از پیچیدگی‌های مباحث فلسفی بیان شده است.

این برنامه را اینجا ببینید.